به نقل از «ایسکانیوز»

نگاهی به چالش‌های ادبیات کودک و نوجوان / داستان در جامعه‌ ما در حال انقراض است

تاریخ انتشار: ۱۸ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۴۴۵۷۹

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، داستان و قصه همواره نقش بسیار مهمی در رشد شخصیت کودک داشته و دارد، چرا که از طریق قصه‌ و داستان‌های خوب است که کودک به بسیاری از ارزش‌های اخلاقی پی می‌برد. پرورش حس زیبایی شناسی در کودک، متوجه ساختن او به دنیای اطرافش، پرورش عادات مفید در کودک، تشویق حس استقلال طلبی و خلاقیت کودک همگی از اهداف اصلی طرح قصه‌های خوب برای کودکان هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما این روزها، مشاهده می‌کنیم که ادبیات کودک و نوجوان از چالش‌های بسیاری رنج می‌برد و برای دستیابی به جایگاه شایسته‌تر بی‌شک نیازمند توجه و تلاش بیشتر متولیان و فعالان این حوزه است.

بیشتر بخوانید: ادبیات کودک و نوجوان راهگشای ورود به دنیای کودکان است / نبود سیاست‌گذاری فراگیر بزرگ‌ترین مشکل عرصه فرهنگ

در کنار این توجه، فعالان حوزه ادبیات کودک و نوجوان خود نیز باید در تولید آثار مربوط به کودک و نوجوان تلاش و خلاقیت بیشتری از خود نشان دهند.

اگرچه مسئولان و متولیان همواره باید در حمایت از فعالان عرصه‌های مختلف فرهنگی کوشا باشند و راه را برای شکوفایی آنان هموار سازند اما اهالی حوزه‌های مختلف فرهنگی نیز باید بکوشند تا در مسیر فعالیت خود رسالتشان را به درستی انجام دهند. ادبیات کودک و نوجوان به عنوان یکی از عرصه‌های مهم فرهنگی اگرچه با برخی چالش‌ها ناشی از کم توجهی مسؤولان و ممیزی‌های سختگیرانه دست به گریبان است اما خود نیز از درون کاستی‌هایی دارد که باید اصلاح شود.

مهم‌ترین این کاستی‌ها که از نویسندگان و دست اندرکاران حوزه ادبیات کودک و نوجوان نشأت می‌گیرد، شناخت ناکافی مرزها در ادبیات کودک و نوجوان است.

در همین رابطه، زینب ایمان‌طلب، نویسنده و فعال در حوزه ادبیات کودک در گفت‌وگویی عنوان می‌کند: ادبیات کودک و نوجوان نیازمند رصد دقیق در میان منابع داخلی و خارجی است. در حال حاضر کارهای ترجمه‌ای زیاد شده و تالیف کم است. البته قسمتی از ایرادات معطوف به خود نویسنده نیز هست؛ اما، عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز تاثیرگذار هستند. به طور مثال ادبیات کودک در ایران هنوز مردمی نشده و همین عامل، مانع جهانی شدن آن نیز هست؛ در حالی که ما غنای موضوعی بسیار خوبی در این زمینه داریم. در دنیا برای کتاب، پوستر و انیمیشن می‌سازند و یک کتاب می‌تواند «اسپین اف‌های» متعددی داشته باشد؛ اما، در ایران اینطور نیست.

وی ادامه می‌دهد: متاسفانه داستان در جامعه‌ ما در حال انقراض است. ما به سمتی حرکت می‌کنیم که کتاب، تبدیل به وسیله آموزش شده و این امر، باعث فاصله گرفتن از داستان می‌شود. البته رویکرد آموزشی و آموختن از کتاب بسیار مفید خواهد بود؛ اما، اینکه کم کم کتاب را به سمت نگاه‌های دستوری و دیکته‌ای پیش ببریم و کودک را به چشم یک موجود نادان ببینیم، از آسیب‌های پرداخت آموزشی صرف به داستان است.

همچنین، طاهره شاه‌محمدی نویسنده کودک در گفت‌وگویی دیگر اظهار  می‌کند: از آنجایی که ادبیات برای کودکان حالت آموزشی دارد، نقش ادبیات کودک همیشه پررنگ بوده است و خانواده‌ها از ادبیات از کتاب‌های کودک از شعر از قصه برای تربیت فرزندانشان استفاده می‌کردند. در بسیاری نقاط استفاده از ادبیات به صورت شفاهی بود. یعنی تمام لالایی‌ها و ترانه‌هایی که مادران در گوش فرزندانشان می‌خوانند، بخشی از ادبیات است که اینگونه ادامه پیدا کرده است. اما از نظر محتوا و درون‌مایه به ویژه در بخش نوجوان با یک فقدان و قصور واقعی و با یک چشم‌پوشی مواجه هستیم.

وی ادامه می‌دهد: کتاب‌های ترجمه درصد بالایی از بازار کتاب را تشکیل می‌دهند. علاوه بر اینکه حجم بالایی از فرهنگ غرب در سال‌های اخیر از طریق کتاب‌های ترجمه به بازار نشر ما و ادبیات کودک و نوجوان نفوذ کرده است.

شاه‌محمدی می‌افزاید: به نظر می‌رسد که در این سال‌ها نظارت‌ها کافی نبوده،  شکل نظارت‌ها درست نبوده و ادبیات از کارکرد اصلی خود دور شده است. فضای مجازی و ابزار دیجیتال که بعد از کرونا خیلی  آزادانه و خیلی بدون هیچ محدودیتی در اختیار بچه‌ها قرار گرفت و سن استفاده‌ از آن پایین آمده است. حالا به یک خطر تبدیل شده است. حالا حتی بچه‌های پیش دبستانی نیز درگیر گوشی و فضای مجازی هستند، در بستر اینترنت بسیاری از محتواهای نامناسب را دریافت می‌کنند، بسیاری از خانواده‌ها تمایل ندارند بچه‌هایشان در این فضا باشند، ولی نمی‌توانند مانعشان بشوند. چون آموزشی کافی در این زمینه وجود نداشته است.

به گزارش ایسکانیوز، ادبیات کودک و نوجوان قلب تپنده تعلیم و تربیت نسل‌ها و انتقال‌دهنده فرهنگ و اندیشه به فرزندانمان، پس از چند دهه بالندگی، چنین به نظر می‌رسد که اکنون در  انتظار زوال و نابودی است و مسئولان و متولیان باید برای جلوگیری از چنین اتفاقی حمایت بیشتر ی از این حوزه داشته باشند.

انتهای پسام/

صفیه رجائی هرندی کد خبر: 1197355 برچسب‌ها شعر و ادبیات

منبع: ایسکانیوز

کلیدواژه: شعر و ادبیات ادبیات کودک و نوجوان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۴۴۵۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

معرفی نامزدهای ایرانی کتاب‌ برای کودکان با نیازهای ویژه

هشت اثر از ایران به عنوان نامزد فهرست کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه معرفی شدند. 

به گزارش ایسنا، گروه جوایز کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه شورای کتاب کودک در جلسه داوری اسفندماه ۱۴۰۲ از میان آثار رسیده، هشت اثر را برای معرفی به دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) انتخاب کرد. 

 در بخش کتاب‌ برای کودکان با نیازهای ویژه:  

«افسانه نمکی» (کتاب حسی – لمسی) طراحی و اجرای ستاره اقتداری. این کتاب براساس روایتی از روستای کبودر آهنگ همدان بازنویسی شده. برای فعال کردن کودکان نابینا و کم‌بینا درحین خواندن کتاب از المان‌های معماری ایرانی  و ابزارهای سنتی استفاده شده است. 

«خاله می‌بافه من می‌پوشم» (کتاب حسی – لمسی) طراحی و اجرای سودا آزادی، نویسنده خط بریل ناصر مرادی. از ویژگی‌های کتاب راویت داستان توسط ﮐودکی نابیناست. از بافت‌های متنوع و حجم‌های گوناگون در ساخت اثر استفاده شده است. ظرافت اجرا و تنوع در بافت‌ها برای کودک با آسیب بینایی جذاب است. 

«روباه و زاغ» (کتاب حسی – لمسی) طراحی و اجرای سمانه نادری. بازسازی یک روایت کلاسیک  به شکل حسی - لمسی. استفاده از بافت‌های متنوع برای نمایش شخصیت‌ها و فضای داستان. ابتکار عمل در ساخت کتاب برای حرکت شخصیت‌ها به وسیله مخاطب.

 «من مترسکم ولی می‌ترسم» نویسنده احمد اکبرپور، تصویرگر مریم طهماسبی، انتشارات فاطمی، کتاب‌های طوطی. (اثر صوتی گروه جیکو، وابسته به کمیته خدمات کتابداری برای کودکان با نیازهای ویژه) 

 «تو یک جهانگردی» نویسنده شهرزاد شهرجردی، تصویرگر غزل فتح الهی، انتشارات فاطمی، کتاب‌های طوطی. (اثر صوتی گروه جیکو، وابسته به کمیته خدمات کتابداری برای کودکان با نیازهای ویژه) 

 «موزی که می‌خندید» نویسنده حمیدرضا شاه‌آبادی، تصویرگر حسن موسوی، انتشارات افق.(اثر صوتی گروه جیکو، وابسته به کمیته خدمات کتابداری برای کودکان با نیازهای ویژه) 

در این سه اثر صوتی در کنار خواندن متن از موسیقی و جلوه‌های صوتی برای انتقال بهتر مفاهیم استفاده شده و برای شنونده‌ با آسیب بینایی فضایی ایجاد می‌کند که می‌تواند داستان و تصاویر کتاب را از طریق صدا در ذهن خود تصور کند. 

در بخش کتاب با شخصیت‌های معلول:   

 «جهان مال من است» نویسنده تهمینه حدادی، تصویرگر هاله قربانی، انتشارات فاطمی، کتاب‌های طوطی. داستان با روایتی ساده به جزئیاتی از تجربیات خیال‌انگیز کودکی می‌پردازد. شخصیت‌پردازی در متن پویاست و عدم آشکارسازی و عدم تمرکز بر معلولیت کودک دیده می‌شود. 

«ترسناک‌ترین کاری که تا حالا انجام دادی چه بوده؟» نویسنده سولماز خواجه‌وند، تصویرگر مرجان وفاییان، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. داستان با شخصیتی باورپذیر، به دور از کلیشه‌ها و با برانگیختن حس پذیرش معلولیت به موضوع ترس از دیدن و بینایی می‌پردازد. 
  
داوران گروه جوایز کودکان با نیازهای ویژه شورای کتاب کودک، مرضیه شاه کرمی، سوده کریمی، مرجان ریحانیان، ماندانا رضوی زاده، میترا مؤدب، فریبا کیهانی و طاهره بشیر هستند. مسعود طاهریان( عضو نابینای گروه‌ خدمات کتابداری برای کودکان با نیازهای ویژه) نیز به عنوان مشاور در گروه حضور دارد. 

دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان هر دو سال یک بار فهرستی از کتاب‌های مناسب برای کودکان ویژه را به منظور ایجاد فرصت لذت از کتاب برای کودکان ویژه، تشویق ناشران و توسعه این نوع محصولات منتشر می‌کند. داوری نهایی در تورنتو کانادا برگزار می‌شود و آثار برگزیده در فهرست دوسالانه‌ای تحت عنوان کتاب برای کودکان با نیازهای ویژه منتشر و در نمایشگاه کتاب کودک بولونیا ۲۰۲۵ به نمایش گذاشته می‌شوند.

انتهای پیام